Dit is een geüpdatete versie van het stuk Waarom 4-FA deze zomer massaal door de slokdarmen glijdt, dat in onze Festival Guide staat.
Als een drug populair wordt, dan zoeken media in hun eerste stukken stelselmatig naar welke gevaren voor de jeugd dit oplevert. Zo ook bij 4-FA begin deze maand, toen een rapport van het Trimbos de drug opeens op de kaart van de mainstream zette. Het NRC kopte direct dat het middel ‘niet zonder gevaar’ was, en andere media probeerden snel te duiden waarom mensen overstappen op ‘xtc-light’.
EditieNL maakte een item dat in één klap de prijs voor Slechtste Drugsitem van het Jaar in de wacht sleepte. De redactie vond een meisje dat zo achterlijk was om ZES pillen van 75mg op een avond te eten, en vervolgens het spul zelf de schuld gaf van haar ellendige avond. “Laura hoopt vooral dat gebruikers zelf gaan inzien hoe riskant het middel kan zijn, ze heeft de risico’s zelf ervaren,” aldus de verslaggever.
Eigenlijk is 4-FA een mooie testcase aan het worden voor hoe een overheid omgaat met een middel waarvan de risico’s lijken mee te vallen. Het lijkt erop dat in de afgelopen jaren vooral schreeuwverhalen als deze het beleid voor andere drugs hebben bepaald, maar zolang er eigenlijk geen overtuigende bangmaakverhalen te vinden zijn, staat het nog niet op de radar van de mensen die elke drug het liefste naar de zwarte markt willen drukken.
Maar voorlopig is 4-FA min of meer legaal. Dat zit zo: zolang een bedrijf het niet verkoopt als een middel om in je mond of neus te stoppen, maar als een soort chemisch onderzoeksmiddel, dan is er nergens een wet te vinden die 4-FA verbiedt. Het op zak hebben, erin handelen of het maken is in principe niet verboden. Daarom is de drug ook gewoon te krijgen via normale webshops, en hoef je er niet eens de duistere krochten van het darkweb voor op.
Daan van der Gouwe van het Trimbos-instituut heeft de drug de laatste jaren gevolgd, en weet hoe dat zo is gekomen. “Men dacht dat het onder de Geneesmiddelenwet verboden was,” vertelt Van der Gouwe – die claim is op veel websites nog terug te vinden. “Maar er was een zaak van een Duitser die synthetische cannabinoïden verkocht, en die vocht zijn veroordeling aan tot het Europese Hof. Dat Hof oordeelde in juli 2014 dat die wet alleen van toepassing is op middelen die ‘een gunstige invloed op de gezondheid’ hebben”.
Recreatieve drugs worden door de heersende klasse niet gezien als iets met een ‘gunstige invloed’, en dus zei de rechter dat die wet niet van toepassing is. Sinds die uitspraak kan het middel dus verhandeld worden, zolang het maar niet wordt verkocht als consumeerbaar product, want dan valt het onder de voedselwetgeving. Om die reden is de verkoop in smartshops problematisch, omdat daarbij al snel wordt uitgegaan van handel voor consumptie.
Het Trimbos-instituut heeft twee jaar geleden een beperkte enquête gehouden onder gebruikers van 4-FA. Daaruit bleek dat mensen de drug ervaren als een soort mdma, maar dan wat minder overweldigend. De respons van de enquête is dat 4-FA een beetje het oppeppende effect van amfetamine (speed) heeft, maar ook een beetje dat liefdevolle gevoel van mdma. Een normale dosis is vergelijkbaar met mdma, wat betekent dat je je gewicht in kilo’s neemt, en dat met 1,5 vermenigvuldigt om bij een gewenste dosis in milligrammen uit te komen. Voor iemand die 70 kilo weegt, zou een normale dosis dus 105 mg zijn. Uiteraard kun je ook uitstekend met minder beginnen.
Uit het Trimbos-onderzoek bleek ook nog opmerkelijks over de oorsprong van de populariteit van 4-FA. Rond 2009 werden er opeens een hoop samples binnen gebracht bij de testservices, die waren gekocht als een ander middel, maar 4-FA bleken te bevatten. 2009 is een berucht jaar, omdat er toen veel vervuilde pillen op de markt kwamen, waarschijnlijk doordat de War on Drugs zijn pijlen had gericht op een van de grondstoffen voor xtc.
Maar het ‘vervuilende’ middel 4-FA bleek de doelgroep wel te bevallen. In de jaren die volgden werd het middel steeds populairder. Volgens Van der Gouwe verdubbelt het aantal 4-FA-samples dat bij de testservice wordt binnen gebracht nu elk jaar, maar concrete cijfers voor de hele bevolking zijn er nog niet.
“Dat een nieuw middel al snel zo populair is, is best wel uitzonderlijk,” zegt Judith Noijen, projectleider bij Unity, de organisatie die met standjes drugsinformatie geeft op feesten en festivals. “Je hebt het heel even gehad met mephedrone [miauw miauw], maar dat was eigenlijk alleen toen het moeilijk was om aan mdma te komen. Dat zo’n totaal nieuw middel in Nederland lijkt door te zetten, en niet alleen maar onder een heel specifieke groep van mensen die bereid zijn om te experimenteren, dat heb ik nog niet eerder meegemaakt.” Er wordt nu zoveel 4-FA gemaakt dat verkopers proberen psychonauten in de rest van de wereld ook enthousiast te maken.
Nederland is het land dat alles uitprobeert. Als het maar leuk is, dan neemt men het al gauw. Ik geef het twee tot drie jaar voordat de rest van de wereld ook 4FA ontdekt.
Via het darkweb vond ik iemand die er actief reclame voor maakt, en een lentekorting had ingevoerd. Ik noem ‘m even Sint Nikolaas, want die naam en bijbehorende vrijgevigheid kwamen redelijk overeen. Nikolaas vindt dat Nederland een voorbeeldfunctie heeft voor de rest van de wereld, en dat het daarom niet raar is dat sommige middelen bij ons het eerst een voet aan de grond krijgen.
“Nederland is het land dat alles uitprobeert,” aldus Nikolaas op de chat. “Als het maar leuk is, dan neemt men het al gauw. Er is ook veel mond-tot-mondreclame en de recensies uit Nederland worden vrijwel direct geaccepteerd door buitenlanders. Ik geeft het twee tot drie jaar voordat de rest van de wereld ook 4-FA ontdekt.” Nikolaas stuurde ook nog gratis wat raketjes op om op de foto te zetten. Superaardig en helemaal legaal.
Toch is 4-FA niet alleen maar Nederlands. Een gedeelte wordt in China gemaakt, maar daar is het sinds een aantal maanden verboden, dus het valt te verwachten dat de productie zal gaan verschuiven. Ook heeft de politie het middel al in Nederlandse labs aangetroffen. Het kan ook dat het middel elders vervaardigd wordt en in Nederland alleen tot pil gestampt wordt, en van daaruit over de rest van de wereld wordt verspreid.
Judith Noijen had net een bijeenkomst met haar Europese collega’s achter de rug toen ik haar sprak, en die zeiden dat er in de rest van Europa steeds meer vragen komen over 4-FA. Maar ook dat die vragen eigenlijk maar moeilijk te beantwoorden zijn. “Mensen vragen: hoe schadelijk is het, is het schadelijker dan xtc? Maar daar kunnen we eigenlijk geen antwoord op geven, omdat daar geen onderzoek naar gedaan is,” aldus Noijen. “Het is alleen zo’n dooddoener, dus we leggen wel uit dat we verwachten dat het vergelijkbaar zal zijn met de risico’s van amfetamine en mdma, en dat mensen daar rekening mee moeten houden.”
Die risico’s bestaan vooral uit oververhitting en overdosering. Ook moeten mensen met hartklachten oppassen met het gebruiken van deze drug. Unity heeft als slogan ‘think for yourself, care about others’, en dat geldt zeker in het geval van 4-FA. Het blijft een nieuwe drug, en het duurt waarschijnlijk nog jaren voordat er conclusies te trekken zijn over de risico’s. Wel doen er veel verhalen de ronde over problemen met slapen. “Dat mensen laat nog bijnemen, en daar zelfs tot twee nachten niet van kunnen slapen,” vertelt Noijen. Laat bijnemen is dus af te raden.
Het is afwachten of de politiek het middel snel zal verbieden, zoals vaker met nieuwe soorten drugs gebeurt. Daan van der Gouwe ziet dat niet snel gebeuren. “Er is gewoon geen reden voor. Misschien dat het op een gegeven moment veel in het nieuws gaat komen omdat er incidenten zijn, maar op dit moment is het toch nog te veel een niche, dus ik heb het idee dat er de komende tijd niet zoveel aan de hand is.”
Wat is tot die dag dan het grootste risico? Dat er verwarring komt over de naam. De drug wordt vaak aangeduid met de term 4-FMP, maar 4-FA, als afkorting voor 4-FluorAmfetamine, is een veel logischere naam. Bovendien zorgt de aanduiding 4-FMP voor verwarring met de drug 4-FluorMethAmfetamine, dat zich laat afkorten tot 4-FMA maar een ander soort drug is. Als je als straatnaam ‘fluor’ wil gebruiken voor 4-FA dan kan dat ook, want er zijn eigenlijk geen andere populaire drugs met een fluor-atoom erin.
Laten we het vanaf vandaag dan ook vooral allemaal 4-FA blijven noemen, en niet mee worden gezogen in alle verwarring die er wordt gecreëerd.
VICE moedigt het gebruik van drugs niet aan. Kijk voor meer informatie over het gebruik en de risico’s van drugs op Drugsinfo.nl of Unity.nl.
Een eerdere versie van dit artikel verscheen in onze Festival Guide. Check ook festivals.vice.com voor al je ronkende festivalverhalen, winacties voor tickets, fotoreportages en meer.
Bron: http://www.vice.com/nl/read/4-fa-is-legaal-en-lijkt-veilig-ondanks-het-paniekerige-geroeptoeter-van-veel-media187